Kinh thành Huế có bao nhiêu cửa chính ra vào? Dấu tích 13 cửa Hoàng Thành Huế xưa

1,3K

Kinh thành Huế có bao nhiêu cửa chính ra vào? Hoàng thành Huế có tổng cộng 13 cửa chính ra vào gồm 10 cửa thành thông ra bên ngoài, 1 cửa thành nội bộ thông với Trấn Bình đài và 2 cửa đường thủy thông nước sông Ngự Hà với sông Kẻ Vạn phía Tây và sông Đông Ba phía Đông.

Các cửa thành được xây dựng và hoàn thiện trong một thời gian dài với các giai đoạn khác nhau. Phần cửa vòm xuyên qua tường thành của các cửa được xây dựng năm 1809 dưới triều vua Gia Long, còn các vọng lâu bên trên được xây dựng trong các năm từ 1824 đến 1831 dưới triều vua Minh Mạng. Ngoài chức năng chính là lớp bảo vệ ngoài cùng của nơi sống và làm việc của vua và triều đình – Tử Cấm Thành – những chiếc cổng thành còn là cửa ngõ đi lại, thông thương của dân cư sinh sống bên trong khu Thành Nội, là nhân chứng sống của lịch sử, đời sống Kinh thành Huế suốt hơn 200 năm qua.

1. Cửa Ngăn – Thể Nhân Môn

Cửa Ngăn còn gọi là Thể Nhân Môn, là một trong hai cửa dành cho vua và hoàng gia ra vào Kinh thành. Mỗi lần như vậy triều đình lại cho quân lính ra chặn đường trước mặt kinh thành, ngăn không cho ai qua lại, nên có tên gọi cửa Ngăn. Nhân dân hay gọi đây là cửa Ngăn Dưới. Cửa Ngăn hiện nay nằm bên trái Kỳ Đài, trên con đường một chiều cùng tên cắt đường Lê Duẩn và đường 23/8. Bên đường phía trong cửa Thể Nhơn có đặt 4 khẩu súng thần công gọi là Tả đại tướng quân, gồm: Xuân, Hạ, Thu, Đông.

2. Cửa Kỳ Đài – Cửa Sập

Nằm bên phải Kỳ Đài là cửa Sập, hay còn gọi là cửa Quảng Đức, cũng nằm trên con đường lưu thông một chiều cắt đường Lê Duẩn vào đường 23/8. Cửa thành này từng bị sụp đổ cả vọng lâu lẫn vòm cửa năm 1953 do lũ lụt, nên dân gian gọi cửa này là Cửa Sập. Trong chiến sự năm 1968, cửa bị phá hoại nặng nề và bị đóng. Đến năm 1998, cửa được phục chế lại. Cùng với cửa Ngăn thì cửa Sập là một trong hai cửa dành cho vua, hoàng gia ra vào. Trước khi có cái tên Cửa Sập nhân dân gọi đây là cửa Ngăn Trên để phân biệt cửa Ngăn Dưới. Cửu vị thần công (9 khẩu thần công) nổi tiếng của triều Nguyễn hiện đang để ở hai cửa thành này.

3. Cửa Nhà Đồ – Chánh Nam Kinh Thành Huế

Nằm ở phía nam, cuối đường Nguyễn Trãi là cửa Nhà Đồ, có tên gọi chính thức là cửa Chánh Nam. Thời vua Gia Long, tại đây có một kho chứa vật dụng cho nhà vua, binh khí cho quân sĩ, dịch sang tiếng Việt là “Nhà Đồ” nên người dân còn gọi Cửa Chánh Nam là cửa Nhà Đồ luôn. Cửa Nhà Đồ bị sụp đổ trong trận lũ năm 1953, sau này mới được phục dựng lại.

4. Cửa Tây Nam – Cửa Hữu

Cửa Hữu nằm ở đầu đường Yết Kiêu, phía Tây Nam Kinh thành Huế nên gọi là cửa Tây Nam, dân thấy nằm ở phía “hữu” nên gọi luôn thành tên cửa Hữu như hiện nay. Cửa Tây Nam gắn liền với một câu chuyện vua Hàm Nghi đã xuất thành ban chiếu “Cần Vương” chống thực dân Pháp nổi tiếng trong lịch sử.

5. Cửa Tây Bắc – Cửa An Hòa

Cửa An Hòa ngày nay nằm hướng Tây Bắc, nối đường Nguyễn Trãi ra đường Tăng Bạt Hổ phía bên ngoài Kinh thành nên còn gọi là cửa Tây Bắc. Cùng trục đường Nguyễn Trãi này phía Nam là cửa Nhà Đồ đã nói ở trên, hướng ngược lại là Cửa An Hòa. Người dân Huế gọi là cửa An Hòa vì trước mặt cửa thành này là làng An Hòa và chợ An Hòa.

6. Cửa Chánh Tây

Cửa Chánh Tây nằm ở phía Tây Kinh thành, trên đường Thái Phiên ngày nay. Nơi này từng là nơi giao tranh ác liệt trong chiến sự Mùa Xuân 1968. Phần vọng lâu phía trên thành đã hoàn toàn bị phá hủy, ngày nay đã được tu sửa phục dựng lại.

7. Cửa Hậu – Chánh Bắc Tử Cấm Thành Huế

Cửa Hậu hay Chánh Bắc Môn nằm án ngữ mặt sau Hoàng Thành Huế. Cửa Hậu nằm trên đường Đinh Tiên Hoàng, đi ra ngoài sẽ là đường Tăng Bạt Hổ, tiếp nữa sẽ là cầu Bạch Yến bắc qua sông Cửa Hậu. Cửa Chánh Bắc còn có tên gọi nữa là cửa Mang Cá lớn.Sau khi thực dân Pháp chiếm kinh thành Huế (1885), cửa Chánh Bắc và cửa Đông Bắc (cửa Kẻ Trài) bị đóng kín để lập nên đồn Mang Cá. Do hậu quả chiến tranh cửa này hơn 120 năm không được khai thông, mãi đến năm 2004, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế đã chính thức làm lễ khánh thành, khai thông cửa Chánh Bắc trở lại.

8. Cửa Kẻ Trài – Đông Bắc Kinh Thành Huế

Cửa có tên gọi dân gian là cửa Kẻ Trài, nằm ở góc Đông Bắc của Kinh Thành, bên bờ Tây của sông Đông Ba. Ngày xưa, Kẻ Trài là tên xóm nằm phía trước cửa thành; tập trung buôn bán hình thành hai dãy nhà, lều quán lúp xúp. Dân Huế gọi là những dãy “nhà trài” hai bên bờ sông, lâu dần thành tên cửa thành. Cửa Trài dẫn vào khu quân đội quản lý hiện nay; nên ít người dân hay du khách được vào hay tiếp cận nếu không có việc.

9. Cửa Đông Ba – Cửa Chánh Đông

Cửa nằm ở Chính Đông và là cửa thành liên quan đến chợ Đông Ba cũ nên còn gọi là Cửa Đông Ba. Chợ xưa ban đầu tên là Đông Hoa, từ thời vua Gia Long. Khi kinh thành thất thủ, chợ bị thực dân Pháp đốt sạch. Sau đó, vua Đồng Khánh cho xây dựng lại và đổi thành Đông Ba; tránh tên húy bà Hồ Thị Hoa là mẹ vua Thiệu Trị. Cửa Đông Ba còn được biết đến là Chánh Đông Môn, tức cửa phía Đông Kinh thành; nằm trên đường Mai Thúc Loan, một mặt nằm trên trục đường Xuân 68.

10. Cửa Thượng Tứ – Cửa Đông Nam

Cửa Thượng Tứ – Đông Nam Môn ngày nay nằm trên đường Đinh Tiên Hoàng; hiện là đường một chiều lưu thông từ trong Kinh thành ra đường Trần Hưng Đạo. Sở dĩ cửa có tên gọi Thượng Tứ là do ngày xưa ở đây có một viện Thượng Tứ được dựng lên cai quản, chăm nom ngựa để kéo xe cho nhà vua, nay hai bên cửa là bãi cỏ lớn trẻ em thường tụ tập chơi đùa.

11. Tây Thành Thủy Quan

Đây là một trong hai cửa đường thủy của Huế; nằm ở 2 đầu Đông – Tây của sông Ngự Hà bên trong Kinh thành. Tây Thành Thủy Quan hiện nay nằm trên đường Tôn Thất Thiệp. Còn được gọi là Cống Thủy Quan, Tây Thành Thủy Quan vừa là cửa dẫn nước từ sông Kẻ Vạn bên ngoài vào sông Ngự Hà trong Kinh thành,vừa là đường tiêu thoát nước nội thành.

Tây thành thủy quan được vua Minh Mạng cho xây dựng năm 1826; sau khi hoàn thành việc đào sông Ngự Hà. Đây là một cống vòm bên dưới cầu Tây thành thủy quan; có áp quan – tấm cửa gỗ – có thể đóng hoặc mở cho ghe thuyền đi qua.

12. Đông Thành Thủy Quan

Là Cửa dẫn nước từ sông Ngự Hà đổ ra sông Đông Ba. Cùng với Tây Thành Thủy Quan, Đông Thành Thủy Quan là 2 cửa đường thủy của Huế; án ngữ Đông – Tây của sông Ngự Hà trong Kinh thành. Đông Thành Thủy Quan còn được gọi là cống Lương Y; hiện chính là cây cầu Lương Y, nằm trên đường Xuân 68.

13. Trấn Bình Môn

Trấn Bình Môn thuộc vòng tường thành của kinh thành Huế; không phải là cửa đi ra ngoài như các cửa còn lại mà là cửa phụ; dẫn ra Trấn Bình đài – pháo đài bố trí hệ thống phòng thủ Kinh thành Huế xưa. Cửa này được trổ ra ở giữa đoạn thành nối hai pháo đài Bắc Định và Đông Bình lại với nhau. Trước mặt Trấn Bình Môn là một cây cầu bằng đá bắc qua một hào nước; dùng để nối liền mạch giao thông giữa hai địa phận của thành chính và thành phụ. Phía sau cửa là khu quân đội, hay còn gọi là khu Mang Cá lớn.

Trải qua bao biến động của lịch sử và sự tàn phá của chiến tranh; hầu hết các cửa thành đều chịu hư tổn ít nhiều; nhưng đã được ban ngành chức năng Huế đầu tư nhiều thời gian và công sức để tu bổ; phục dựng lại hoàn chỉnh, mang lại vẻ đẹp cho Hoàng Thành Huế. Tất cả chúng đều là thành phần không thể thiếu trong kho tàng di sản kiến trúc cố đô Huế. Hi vọng bài viết đã đem lại nhiều kiến thức bổ ích và là giải đáp hoàn hảo cho câu hỏi ở trên: Kinh thành Huế có bao nhiêu cửa chính ra vào? Nếu bạn có thêm những thắc mắc hay câu hỏi nào khác, xin vui lòng liên hệ qua Hotline: 0767.866.869.